Đặt vấn đề

Trong thời đại số hóa mạnh mẽ như hiện nay, trí tuệ nhân tạo (AI) đã trở thành một công cụ không thể thiếu, thúc đẩy sự sáng tạo và đổi mới trong nhiều lĩnh vực. Tuy nhiên, sự phát triển nhanh chóng của AI cũng đặt ra những thách thức mới liên quan đến quyền sở hữu trí tuệ (SHTT). Bài viết này sẽ khám phá những rủi ro tiềm ẩn về SHTT khi sử dụng AI, góp phần giúp các chủ thể kinh doanh ngăn ngừa và có những phương án phù hợp để bảo vệ tài sản trí tuệ của mình.

Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng nhìn nhận vấn đề đối với bốn đối tượng quyền SHTT là Bản quyền, Nhãn hiệu, Sáng chế và Bí mật kinh doanh.

Những rủi ro tiềm ẩn về Sở hữu trí tuệ khi sử dụng AI

Sử dụng AI trong lĩnh vực bản quyền

Trí tuệ nhân tạo (AI) đang thay đổi cách chúng ta tạo ra nội dung, nhưng nó cũng mang lại những thách thức mới về bản quyền. Tuy nhiên, cũng đặt ra hai rủi ro sau:

Thứ nhất, Còn nhiều trăn trở trong việc liệu có bảo hộ sản phẩm do AI tạo ra hay không. Chẳng hạn như khi AI tạo ra bản sao của một trang web, chúng ta không rõ liệu nội dung đó có được bảo vệ bởi bản quyền hay không. Theo một vụ kiện tại Hoa Kỳ giữa Thaler và Perlmutter gần đây, Tòa án đã đưa ra quan điểm rằng không thể chỉ vì con người hướng dẫn AI mà những nội dung do AI tạo ra lại tự động có bản quyền.

Thứ hai, Nếu AI sử dụng nội dung có bản quyền để tạo ra thiết kế mới, điều này có thể dẫn đến việc cáo buộc vi phạm bản quyền. Thực tế, có rất nhiều công ty phát triển công cụ AI thường xuyên bị kiện vì vi phạm bản quyền, chứ không phải người dùng cuối. Nếu một công ty sử dụng nội dung có bản quyền để đào tạo AI của mình, họ có thể phải đối mặt với rủi ro pháp lý.

Về nhãn hiệu

AI không gây ra nhiều xáo trộn như trong các lĩnh vực khác như sáng chế hay bản quyền. Điều này là do luật nhãn hiệu không đòi hỏi rằng một từ hay logo phải do con người sáng tạo ra mới được bảo hộ. Có nghĩa là, một công ty có thể sử dụng AI để tạo ra một logo mới và sau đó đăng ký nó làm nhãn hiệu của mình, miễn là họ có kế hoạch sử dụng nó cho sản phẩm hoặc dịch vụ của mình.

Tuy nhiên, cần phải thận trọng. Vì AI thường được “học” từ những tài liệu đã có, có khả năng logo hoặc thiết kế mới có thể quá giống với những nhãn hiệu đã tồn tại, dẫn đến nhầm lẫn. Nếu một công ty sử dụng AI để tạo ra nhãn hiệu cho sản phẩm hoặc dịch vụ của mình, họ có thể phải đối mặt với nguy cơ bị kiện về hành vi xâm phạm nhãn hiệu. Đây là một điểm quan trọng cần nhớ khi sử dụng công nghệ mới này.

Về sáng chế

Ngày 13 tháng 2 năm 2024 đánh dấu một bước ngoặt quan trọng khi Văn phòng Sáng chế và Thương hiệu Hoa Kỳ (USPTO) công bố “Hướng dẫn phát minh cho các phát minh được hỗ trợ bởi AI.” Hướng dẫn này không hoàn toàn loại trừ khả năng AI gây ra vấn đề bản quyền, nhưng cũng khẳng định rằng chỉ con người mới có thể được coi là nhà phát minh. Điều này có nghĩa là các sáng tạo của AI có thể không được bảo vệ bởi bằng sáng chế.

Mặc dù vậy, các vụ kiện liên quan đến AI và sở hữu trí tuệ chưa thực sự tập trung vào vi phạm bằng sáng chế. Có lẽ là do số lượng bằng sáng chế liên quan đến AI còn ít, và vi phạm bằng sáng chế thường liên quan đến việc sản xuất hoặc nhập khẩu sản phẩm hoặc quy trình có sử dụng sáng chế, điều này thường liên quan đến các công ty khác chứ không phải người dùng cuối của dịch vụ AI. Đây là một thông tin quan trọng để nhớ khi xem xét các rủi ro pháp lý liên quan đến AI.

Về bí mật kinh doanh

Bí mật kinh doanh là thông tin quan trọng mà các công ty muốn giữ kín để có lợi thế cạnh tranh. Khác với bản quyền hay bằng sáng chế, không cần phải công bố thông tin này ra công chúng để được bảo hộ. Điều kiện để bảo hộ bí mật kinh doanh chỉ yêu cầu thông tin đó phải được giữ kín và có giá trị kinh tế vì nó không phổ biến.

Nếu AI, hay Gen-AI, tạo ra thông tin mà công ty coi là bí mật kinh doanh, thì việc đó có thể làm giảm giá trị bí mật của thông tin đó. Đặc biệt, nếu thông tin này được dùng để phục vụ cho quá trình “học máy” của AI, và sau đó nó bị tiết lộ, thì nó không còn được coi là bí mật nữa. Vì vậy, khi sử dụng AI, các công ty cần cực kỳ cẩn thận để không làm lộ thông tin quan trọng này. Đây là một điểm mấu chốt để đảm bảo thông tin giữ được giá trị và không bị mất đi tính bí mật.

Kết luận

Trong bối cảnh công nghệ AI ngày càng phát triển và trở nên phổ biến, việc nhận thức rõ ràng về các rủi ro liên quan đến sở hữu trí tuệ là điều cần thiết. AI mở ra cánh cửa cho những cơ hội mới, song cũng đặt ra những thách thức pháp lý. Từ việc xác định quyền sở hữu của tác phẩm do AI tạo ra, đến việc đảm bảo rằng việc sử dụng AI không vi phạm quyền của người khác, cần có sự cân nhắc kỹ lưỡng và tiếp cận thông minh.

Để hướng tới một tương lai mà AI và con người có thể cùng tồn tại và phát triển một cách hài hòa, việc thiết lập một khuôn khổ pháp lý rõ ràng và công bằng là điều không thể thiếu. Điều này không chỉ bảo vệ quyền lợi của các nhà sáng tạo mà còn khuyến khích sự đổi mới và sáng tạo mà không làm tổn hại đến các quyền sở hữu trí tuệ đã có. Cuối cùng, sự hiểu biết sâu sắc và sự hợp tác giữa khoa học, pháp luật, và cộng đồng sáng tạo sẽ là chìa khóa để giải quyết những rủi ro tiềm ẩn này và tận dụng tối đa tiềm năng của AI.

Hi vọng bài viết này hữu ích với bạn!

Huế Trân

Xem bài viết tiếp theo tại đây

Nguồn tham khảo: A Legal Primer on Artificial Intelligence and Intellectual Property